Bệnh lý Quadriceps Tendinitis (Viêm gân cơ tứ đầu đùi)

Thông tin bệnh lý

Quadriceps tendinitis là tình trạng viêm của gân cơ tứ đầu đùi – gân kết nối nhóm cơ tứ đầu đùi (gồm 4 cơ: rectus femoris, vastus lateralis, vastus medialis, và vastus intermedius) với xương bánh chè. Đây là một dạng của tendinopathy – tình trạng đau và rối loạn chức năng gân do phản ứng chữa lành thất bại.

Giải phẫu liên quan

Gân cơ tứ đầu đùi có cấu trúc nhiều lớp:

Lớp ngoài cùng: rectus femoris bám vào xương bánh chè
Lớp giữa: vastus lateralis và vastus medialis
Gân này kết hợp với gân bánh chè và xương bánh chè tạo thành cơ chế duỗi của chân dưới

Nguyên nhân

Sử dụng quá mức: Chấn thương vi mô lặp đi lặp lại do hoạt động thể thao
Các bệnh mãn tính: Suy thận mãn tính, lupus ban đỏ hệ thống, gout, bệnh bạch cầu, viêm khớp dạng thấp, đái tháo đường, béo phì
Thuốc: Corticosteroid làm yếu cơ và gân, kháng sinh fluoroquinolone
Yếu tố khác: Phẫu thuật khớp gối, bất động, nhiễm trùng, bệnh chuyển hóa

Đối tượng thường mắc phải

Thể thao tiếp xúc: Rugby, bóng đá, bóng rổ do tính chất va chạm cao và động lực
Tuổi tác: Thường gặp ở người trên 40 tuổi
Giới tính: Nam giới mắc nhiều hơn nữ giới (tỷ lệ lên đến 8:1)
Vận động viên: Đặc biệt những môn thể thao yêu cầu chuyển động bùng nổ

Cơ chế bệnh

Cơ chế cấp tính: Co cơ lệch tâm mạnh đột ngột khi hạ cánh từ độ cao, chân cố định trên mặt đất
Cơ chế mãn tính: Chấn thương vi mô lặp đi lặp lại do hoạt động thể thao kéo dài
Đặc điểm mô bệnh học: Tăng sinh tế bào gân hỗn loạn, bất thường nội bào, phá vỡ sợi collagen, tăng chất nền không chứa collagen

Mức độ tổn thương

Phân độ theo mức độ nghiêm trọng:

Độ I (nhẹ):

Ít sợi cơ bị ảnh hưởng
Không giảm sức mạnh
Đau và nhạy cảm thường xuất hiện ngày hôm sau

Độ II (trung bình):

Gần một nửa sợi cơ bị rách
Đau cấp tính kèm sưng
Giảm sức mạnh cơ nhẹ

Độ III (nặng):

Rách hoàn toàn cơ hoặc gân
Sưng và đau nghiêm trọng
Mất hoàn toàn chức năng

Biến chứng

Ngắn hạn:

Mất khả năng duỗi thẳng đầu gối
Đau và sưng cấp tính
Hạn chế vận động

Lâu dài:

Yếu cơ và gân kéo dài
Giảm tính linh hoạt
Tăng nguy cơ tái phát
Khuyết tật nếu không được điều trị kịp thời

Điều trị

Điều trị tendinopathy cần được cá nhân hóa cho từng bệnh nhân vì mỗi người có triệu chứng khác nhau. Cần kỹ năng lý luận lâm sàng mạnh để tổng hợp tất cả bằng chứng có sẵn thành chiến lược quản lý phù hợp lâm sàng.

Phục hồi chức năng

Tiêu chí trở lại thể thao:

Sức mạnh đầy đủ không đau ở tư thế kiểm tra kéo dài
Biên độ vận động đầy đủ không đau
Thực hiện các chuyển động đặc thù thể thao ở tốc độ thi đấu không có triệu chứng
Kiểm tra sức mạnh đẳng tốc trong cả điều kiện co cơ đồng tâm và lệch tâm
Đạt được 120 độ gập khớp gối với hông duỗi thẳng

Đánh giá mức độ phục hồi

Việc đánh giá căng cơ tứ đầu đùi cần tính đến đau, mất sức mạnh và các phát hiện khám thể lực trong hệ thống phân độ để hướng dẫn điều trị, phục hồi chức năng và cuối cùng là trở lại thi đấu.

Lưu ý quan trọng: Chấn thương căng cơ tứ đầu đùi thường xảy ra trong các cuộc thi đấu thể thao như bóng đá, rugby và bóng đá Mỹ, đòi hỏi co cơ lệch tâm mạnh đột ngột trong việc điều chỉnh gập khớp gối và duỗi hông.