Bác sĩ sẽ lựa chọn loại gân tự thân để tái tạo dây chằng chéo trước (ACL) dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm mức độ hoạt động của bệnh nhân, tuổi tác, các yếu tố rủi ro và sở thích của bác sĩ phẫu thuật. Điều quan trọng là hầu hết các lựa chọn gân ghép đều mang lại kết quả tương đương về tỷ lệ thất bại của mảnh ghép.
Các loại gân tự thân (autograft) thường được sử dụng bao gồm:
- Gân bánh chè (Patellar Tendon Autograft – BPTB).
- Gân hamstring.
- Gân cơ tứ đầu (Quadriceps Tendon Autograft).
Yếu tố ảnh hưởng đến lựa chọn mảnh ghép:
- Mức độ hoạt động: Bệnh nhân có mức độ hoạt động cao, đặc biệt là trong các môn thể thao đòi hỏi xoay, cắt, chạy nước rút và nhảy (ví dụ: cầu thủ bóng bầu dục, bóng đá, người nhảy) có thể phù hợp hơn với mảnh ghép gân bánh chè hoặc gân cơ tứ đầu do độ bền được nhận thức của chúng.
- Tuổi tác: Bệnh nhân trẻ tuổi (dưới 25 tuổi, đặc biệt là trẻ em) và những người có nguy cơ rách lại cao có thể cần cân nhắc kỹ hơn về loại mảnh ghép và các thủ thuật bổ sung (ví dụ: tenodesis bên ngoài) để giảm thiểu rủi ro.
- Các yếu tố rủi ro:
- Bệnh nhân trẻ tuổi dưới 25 tuổi và nữ giới.
- Có dấu hiệu “pivot shift” lớn (dấu hiệu mất ổn định khớp gối khi xoay).
- Tổn thương sụn chêm lớn.
- Phẫu thuật sửa đổi (revision surgery) hoặc có độ dốc xương chày cao (high tibial slope).
- Những bệnh nhân này có thể cần một mảnh ghép mạnh hơn và các thủ thuật bổ sung.
- Sở thích của bệnh nhân: Bệnh nhân có thể có những ưu tiên riêng, ví dụ như mong muốn có vết sẹo nhỏ hơn (hướng tới gân hamstring) hoặc tránh đau ở mặt trước đầu gối (cũng hướng tới gân hamstring).
- Kinh nghiệm và sở thích của bác sĩ phẫu thuật: Hầu hết các bác sĩ phẫu thuật ACL hiện đại nên có khả năng thực hiện tất cả các loại phẫu thuật mảnh ghép để có nhiều lựa chọn phù hợp nhất cho bệnh nhân. Bác sĩ phẫu thuật thường có “kế hoạch A, B, C và D” trong quá trình phẫu thuật.
Ưu và nhược điểm của từng loại mảnh ghép tự thân:
1. Gân bánh chè (Patellar Tendon Autograft – BPTB)
- Ưu điểm:
- Được coi là mạnh hơn và có thể có tỷ lệ tái rách thấp hơn.
- Là lựa chọn tốt cho các vận động viên tham gia các môn thể thao đòi hỏi hoạt động cường độ cao như bóng bầu dục và bóng đá.
- Cũng là một lựa chọn tốt cho phẫu thuật sửa đổi ACL.
- Mảnh ghép gân bánh chè được lấy ra cùng với một mảnh xương từ xương bánh chè và xương chày nơi nó gắn vào.
- Nhược điểm:
- Có thể gây đau ở mặt trước đầu gối và có vết sẹo lớn hơn.
- Quá trình phục hồi có thể thử thách hơn, đặc biệt đối với những người lớn tuổi hoặc ít vận động hơn, do quy trình thu hoạch mảnh ghép có liên quan đến xương.
- Ít được ưa chuộng đối với những người làm nghề phải quỳ gối nhiều (ví dụ: thợ mộc, thợ sửa ống nước).
2. Gân Hamstring (Hamstring Autograft)
- Ưu điểm:
- Có vết sẹo nhỏ hơn.
- Thường là lựa chọn phổ biến nhất.
- Nhược điểm:
- Kích thước mảnh ghép không thể đoán trước.
- Vấn đề về gân hamstring sau phẫu thuật ACL là một mối lo ngại thực sự.
- Không tốt cho các vận động viên chạy nước rút hoặc cầu thủ chạy cánh vì nó có thể làm giảm tốc độ hoặc gây ra các vấn đề về gân hamstring.
- Có nguy cơ tái rách cao hơn ở bệnh nhân trẻ tuổi.
- Nếu mảnh ghép nhỏ, có thể cần phải ghép ba hoặc bốn lần hoặc sử dụng một loại mảnh ghép khác để bổ sung.
- Nghiên cứu gợi ý các bài tập gập gối đẳng cự không sớm hơn tuần thứ 6 và gập gối năng động không sớm hơn tuần thứ 8 sau phẫu thuật.
3. Gân cơ tứ đầu (Quadriceps Tendon Autograft)
- Ưu điểm:
- Được coi là mảnh ghép mạnh.
- Là một lựa chọn tốt cho phẫu thuật sửa đổi ACL.
- Nhược điểm:
- Đây là một mảnh ghép mới hơn, và các nghiên cứu dài hạn vẫn đang được tiến hành để so sánh kết quả với các loại mảnh ghép khác (ví dụ: thử nghiệm Stability 2).
- Có thể chậm hơn trong việc phục hồi sức mạnh cơ tứ đầu.
- Cần điều chỉnh góc hông (giảm thiểu gập hông) để tập trung vào việc tăng cường cơ thẳng đùi.
Quyết định cuối cùng về loại mảnh ghép nên là một quyết định được chia sẻ giữa bệnh nhân, bác sĩ vật lý trị liệu và bác sĩ phẫu thuật, dựa trên một cuộc thảo luận toàn diện về các lựa chọn, rủi ro và mục tiêu.
Để lại một bình luận